Mang trong mình sự tinh khiết giản dị, vẻ đẹp thanh cao, cuốn hút của hoa sen chẳng bao giờ bị hòa lẫn với bất kỳ loài hoa nào khác. Hoa sen nhẹ nhàng đi vào cuộc sống thường nhật với nhiều ý nghĩa khác nhau.
1. Tìm hiểu về hoa sen
1.1. Nguồn gốc của hoa sen
Hoa sen xuất hiện đầu tiên tại đất nước Ấn Độ, sau đó nhanh chóng lan sang các nước lục địa Á Úc, Trung Quốc,… Hoa sen rất nổi tiếng ở châu Á đến mức thậm chí nhiều người lầm tưởng rằng loài hoa này chỉ được trồng ở châu Á. Tuy nhiên, sự thật là ngày nay hoa sen xuất hiện ở khắp mọi nơi trên thế giới, ngay cả tại châu Âu và châu Mỹ.
1.2. Đặc điểm hình thái của cây sen
Hoa sen còn có tên gọi khác là kim liên hoặc liên hoa. Đây là loài thực vật thủy sinh, thường được trồng dưới nước, trong đầm lầy. Hoa sen có họ hàng rất gần với hoa súng. Thuộc họ thân thảo tuy nhiên thân sen khá rắn rỏi, cứng cáp, vươn mình khỏi lớp bùn sâu. Thân sen có hình trụ đặc trưng, mọc thon dài, thân xốp rỗng nhưng vỏ xù xì đặc trưng nên khá dẻo dai. Lá cây sen hình khiên tròn, có các gân tỏa tròn đặc trưng nối từ tâm lá ra đến mép ngoài. Lá sen vươn dài mạnh mẽ mọc trên mặt nước, đường kính tối đa khoảng 60 – 70 cm. Hoa sen mọc đơn lẻ từng bông, mỗi hoa khoe sắc từ từ trong khoảng vài ngày. Khi còn là búp non, búp sen có hình tim hướng lên trên. Khoảng tháng 6 hàng năm, khi hoa nở, chúng ta có thể thấy từng cánh sen đan xen nhiều lớp. Cánh hoa bên ngoài lớn ôm trọn những cánh hoa nhỏ bên trong. Khi hoa sen nở hết, ta có thể quan sát thấy nhị sen cùng các túi phấn hoa màu vàng. Ngó sen trắng ngà mọc lan trên mặt bùn đất tròn nhỏ đầu thon như cây bút lông.
1.3. Công dụng của cây hoa sen
Điều đặc biệt của sen chính là mọi bộ phận đều có ích cho con người. Bạn có còn nhớ mùa cốm hàng năm, những hạt cốm dẻo dai được gói cẩn thận trong từng chiếc lá sen tươi, vừa tăng được độ dẻo, vừa khiến hương vị cốm đậm đà vài phần. Hoa sen được cắm trong lọ độc bình giản dị bày ở phòng khách trong nhà. Không chỉ vậy, người ta dùng những đóa sen để ướp ra hương vị trà thơm ngát, nổi danh trà sen từ nhiều năm nay. Những người sành trà thường chắc hẳn đều muốn một lần thưởng thức trà ướp nhụy sen một lần trong đời. Hạt sen non thường dùng để ăn sống, vị giòn mát của thức quà quê khiến mọi đứa trẻ có thể vui mừng nhảy múa. Hạt sen khi đã già có vị bùi hơn, chứa nhiều chất dinh dưỡng nên được sử dụng để làm mứt, làm thuốc, dịu dạ dày. Tim sen hay còn gọi là lõi hạt sen, dù nhỏ xíu cũng là vị thuốc tốt cho sức khỏe, có tác dụng an thần, chữa mất ngủ. Ngó sen là loại thực phẩm nổi tiếng gần xa, nộm ngó sen trở thành món khai vị cho rất nhiều bữa cơm gia đình, những buổi tiệc quan trọng.
1.4. Hoa sen có những loại nào?
Người ta thường phân loại hoa sen theo màu sắc của cánh hoa.
- Hoa sen hồng
Đây là loại hoa thân thuộc và phổ biến nhất tại Việt Nam. Sen hồng có đầu cánh hồng đậm, phía cuối trắng hồng.
- Hoa sen trắng
- Hoa sen đỏ
- Hoa sen vàng
- Hoa sen nhiều màu
Ngoài ra, hoa sen còn có biến đổi của hình dạng hoa khi nở vô cùng đa dạng. Nhờ vậy, các loài hoa sen trên thế giới vô cùng đa dạng, điều này cũng gây khó khăn trong việc xây dựng hệ thống phân loại và nhận dạng hoa sen tiêu chuẩn.
2. Ý nghĩa Phật giáo của hoa sen
Hoa sen được coi là loài hoa thanh khiết, có truyền thống lâu đời nhất, mang ý nghĩa biểu trưng cho văn hóa Phật giáo tại phương Đông. Hoa sen xuất hiện rất nhiều lần trong Phật giáo: kiểu lễ liên hoa hợp chưởng, hai bàn tay chắp lại như hình hoa sen chưa nở, phật Quan âm ngồi trên đài sen, hay bất cứ công trình Phật giáo nổi tiếng nào cũng xuất hiện hình ảnh hoa sen,… Có thể thấy hoa sen có vai trò quan trọng trong tín ngưỡng và tâm linh Phật giáo.
Các bạn hẳn đã từng nghe bài ca dao vô cùng nổi tiếng:
“Trong đầm gì đẹp bằng sen
Lá xanh bông trắng lại chen nhị vàng
Nhị vàng, bông trắng, lá xanh
Gần bùn mà chẳng hôi tanh mùi bùn.”
Trong Phật giáo, hoa sen dù vươn lên từ bùn đất tanh hôi nhưng vẫn giữ được vẻ đẹp thanh tao, trong trẻo, thuần khiết, hướng về ánh mặt trời, nhẹ nhàng khoe sắc. Hình ảnh hoa sen được ví như con người sinh ra, tồn tại trên cuộc đời phải vượt qua rất nhiều gian nan, thử thách, vươn mình thoát khỏi cám dỗ, dục vọng, tham lam. Hình ảnh sen vươn mình đón mặt trời như sự giác ngộ của con người, vươn lên với những điều tốt đẹp.
Đài sen nở dưới chân Phật, màu của hoa sen còn được ví như màu của đức hạnh, từ bi, màu của tâm hồn thanh cao, yêu thương, nhân ái, khoan dung.
Cũng bởi ý nghĩa quan trọng trong Phật giáo của mình, hoa sen được coi là loài hoa thiêng liêng nhất. Cho đến tận ngày nay, người ta vẫn dùng hoa sen để dâng cúng đấng thần linh, Đức Phật và tổ tiên, vừa thể hiện sự tôn kính, vừa tỏa ra vẻ đẹp thanh tao.
3. Ý nghĩa của hoa sen trong tình yêu
Trong tình yêu, hoa sen được coi là biểu tượng của tình yêu trong sáng, thuần khiết. Hoa sen vừa gần gũi vừa thanh cao, tượng trưng cho trái tim đơn thuần, nguyên thủy nhất. Hoa sen thể hiện cho tình yêu trong sáng, thủy chung, nếu bạn muốn bày tỏ về một tình yêu tinh khiết, chân thành thì lựa chọn hoa sen sẽ là một gợi ý cho bạn.
4. Ý nghĩa của hoa sen trong cuộc sống
Đầm lầy được ví như cái nôi của hoa sen, hoa mọc lên, sinh trưởng từ trong bùn đất. Đầm được coi là hình ảnh biểu trưng cho xã hội, có nhiều điều làm cho con người dễ làm điều sai trái, có những đức tính không tốt. Hoa sen sống nơi bùn dơ, cũng giống như con người sống trong xã hội. Hình ảnh hoa sen chẳng hôi tanh mùi bùn, vươn mình đón nắng thể hiện mong muốn con người kiên trì vượt qua khó khăn, vươn lên trong cuộc sống, giữ vững cốt cách, phẩm chất tốt đẹp. Trong cuộc sống, ý nghĩa của hoa sen là sự cao cả, sẻ chia, yêu thương, sự thanh cao của tâm hồn.
Cũng bởi ý nghĩa tốt đẹp này, hoa sen được lựa chọn chính thức trở thành quốc hoa của Việt Nam. Trong văn hóa Việt, hoa sen trở thành biểu tượng văn hóa, biểu tượng nhân cách của con người. Sự giản dị, thanh cao của hoa sen thể hiện cho lối sống, tâm hồn, văn hóa Việt Nam. Loài hoa mọc trong bùn tối, vẫn kiên trì vươn mình mạnh mẽ để nở ra những bông hoa rực rỡ nhất, tinh khiết nhất giống như ý chí mãnh liệt của dân tộc Việt Nam. Đây được coi là loài hoa hội tụ trong mình ý nghĩa nhân sinh cao quý, ý nghĩa triết học, ý nghĩa âm dương.
“Cổ tay em trắng như ngà
Đôi mắt em liếc như là dao cau
Nụ cười như thể hoa ngâu
Cái khăn đội đầu như thể hoa sen”
Hoa sen còn được coi là loài hoa tượng trưng cho vẻ đẹp hình thể cùng cốt cách tâm hồn của người phụ nữ Việt Nam. Chắc hẳn bạn đã từng nhiều lần nhìn thấy hình ảnh quen thuộc người phụ nữ Việt trong tà áo dài thướt tha, tay ôm bó sen. Hình ảnh giản dị, trong sáng ấy khiến người ta xao xuyến mãi không thôi.
5. Ý nghĩa của hoa sen theo màu sắc
Ý nghĩa của hoa sen hồng
Sen hồng hay còn được gọi là sen Việt, sen ta là loài sen thường gặp nhất ở nước ta. Màu hồng cánh sen thể hiện vẻ đẹp thanh thoát, mộc mạc, bình dị. Được chọn là quốc hoa của Việt Nam, sen hồng mang trong mình đầy đủ ý nghĩa của con người và lòng tự hào dân tộc nơi đây: thân thiện, hiếu khách và kiên cường.
Ý nghĩa của hoa sen trắng
Ý nghĩa của hoa sen trắng là đại diện cho sự thanh khiết, sự hoàn hảo của tâm hồn. Nếu bạn muốn nói rằng tình yêu bạn dành cho nàng là chân thành, tinh khiết, hãy đừng ngần ngại tặng nàng một bó sen trắng nhé. Màu trắng của những cánh sen mang lại cho ta cảm giác của sự thanh cao, yên bình, mang lại cảm giác nhẹ nhàng thư giãn cho tâm hồn. Bởi vậy, hoa sen trắng mang ý nghĩa của sự thanh thoát, thuần khiết lại bình dị đến lạ thường.
Ý nghĩa của hoa sen xanh
Tưởng chừng như hoa sen xanh là một loài hoa xa lạ, thực chất hoa sen xanh chính là một giai đoạn trong quá trình phát triển của hoa sen trắng. Những cánh sen trắng khi mới nở hoặc còn đang ươm nụ, những cánh hoa bên ngoài có màu xanh nên người ta gọi là hoa sen xanh.
Mặc dù là cùng một loại hoa, hoa sen xanh lại mang một ý nghĩa khác so với hoa sen trắng. Hoa sen xanh biểu tượng cho sức mạnh của ý chí cùng nghị lực kiên cường. Màu xanh tươi tắn là ý nghĩa của niềm tin bất diện, sự tự do và bình đẳng. Không những vậy, trí tuệ và sự thông minh cũng là ý nghĩa của hoa sen xanh.
Hoa sen – loài hoa mang nhiều ý nghĩa nhưng với ý nghĩa nào hoa sen cũng toát ra vẻ đẹp thanh cao. Qua bài viết này, hy vọng các bạn sẽ hiểu thêm về hoa sen – loài hoa gắn liền với đất nước và con người Việt Nam.